ریتاردر چیست؟ و چگونه عمل میکند؟
ریتاردر چیست؟
احتمالا بارها برای شما پیش آمده تا از طریق اتوبوس های بین شهری سفر داشته باشید و یا در ردیف اول اتوبوس نشسته باشد. در صورتی که شما اندکی هم به مسائل فنی کنجاو باشید حتما مشاهده کرده اید که راننده زمانی که می‌خواهد از روی مانعی عبور کند قبل از نزدیک شدن به آن مانع ، دسته ای که در ستون فرمان طراحی شده است را می‌کشد و بعد از اینکه این دسته توسط راننده کشیده می‌شود صدایی مانند زوزه از اتوبوس به گوش می‌رسد و سرعت اتوبوس به تدریج کم می‌شود. البته لازم به ذکر است که این عمل در اتوبوس های شهری از طریق پدال ترمز رخ می‌دهد و به این ترتیب ، بر طبق فشاری که بر پدال وارد می‌شود ابتدا ترمز کمکی فعال شده و بعد از آن ترمز اصلی یا اصطکاکی راه اندازی می‌شود. زمانی که ترمز کمکی در اتوبوس ها شهری به کار می‌افتد شما به راحتی می‌توانید صدای زوزه مانند آن را به همراه ارتعاشات که به اتاق اتوبوس وارد می‌شود کاملا حس نمایید. این ترمز کمکی به اصطلاح ریتاردر نامیده می‌شود.
یکی از مهم ترین فاکتورهایی که در بهبود عملکرد ترمزگیری خودروهای سنگین به ویژه کامیون ها بسیار موثر است استفاده از ترمزهای کمکی(auxiliary brakes) میباشد به دلیل اینکه کامیون ها از جرم بیشتر و مسلما انرژی جنبشی بیشتری برخوردار هستند. از میان ترمزهای کمکی متداول که در خودروهای سنگین استفاده می‌شود می‌توان به ترمز موتور ، ترمز اگزوز و ترمز ریتاردر هیدورلیکی اشاره کرد که خود ترمز موتور و ترمز اگزوز هم تحت عنوان ریتاردر به شمار می‌روند. ریتاردرها علاوه بر اینکه در خودروهای سنگین استفاده می‌شوند در لوکوموتیوها هم کاربرد گسترده ای دارند. کاربرد اصلی ریتاردها برای حفظ سرعت و یا کم کردن سرعت خودرو میباشد اما این سیستم به هیچ عنوان برای متوقف کردن کامل خودرو طراحی نشده است.
ریتاردر چگونه کار میکند؟
این دستگاه متشکل از دو توربین به نام های روتور و استاتور است که از طریق خاصیت لزجی که روغن آن دارد باعث می‌شود انرژی دورانی موجود در موتور آن کمتر شود . پره های استاتور و روتور در فضایی که فاصله بین پره ها و دیواره محفظه ها خیلی کم است ، قرار گرفته اند و پمپ روغن به داخل این محفظه در صورتی که نیاز به ترمزگیری باشد با درخواست راننده انجام می‌گیرد. نیرویی که در روتور جریان دارد باعث افزایش سرعت ذرات روغن وکاهش شتاب آن به داخل استاتور می‌شود و درنهایت باعث می‌شود نیروی ترمز در میل گاردان و چرخ خای محرک افزایش پیدا نماید. باید به این نکته توجه داشته باشید که میزان روغنی که به داخل محفظه پمپ می‌شود با میزان شتاب منفی در ریتاردر ارتباط مستقیم دارد.
نوع دیگری از ریتاردرها با نام الکترومگنتیک یا القایی معروف هستند این نوع از ریتاردرها به ندرت استفاده می‌شوند و دراتوبوس های قدیمی کاربد گسترده ای دارند. یکی از مزایای این ریتاردرها خاصیت انعطاف پذیری آن در محل نصب است. در این ریتاردرها یک روتور به شفت چرخان وصل شده است و استاتور هم به شاشی خودور متصل میباشد. هیچ گونه فضای تماسی بین استاتور و روتور به جزء هوا وجود ندارد و در زمانی که راننده بخواهد این ریتاردر را راه اندازی نماید جریان الکتریکی از باتری به سیم پیچ استاتور هدایت و میدان مغناطیسی در اطراف روتور ایجاد می‌شود. چنین میدان مغناطیسی قادر به ایجاد یک جریان گردابی در روتور و میدان مغناصیسی در جهتی متفاوت در اطراف استاتور میباشد و همین تفاوتی که در جهت میدان های مغناطیسی وجود دارد باعث می‌شود سرعت چرخش روتور و در نهایت سرعت خودرو به طرز چشمگیری کاهش یابد. عموما روتور از پره هایی تشکیل شده است که با حرکت کردن باعث خنک شدن سیم پیچ ها می‌شود. این گونه از ریتاردرها سرو صدای کمی تولید و در مقابل انرژی الکتریکی زیادی مصرف می‌کنند که این امر باعث تولید حرارت و گرما می‌شود و به نوعی از معایب این ریتاردها به شمار می‌روند.
ریتاردها از توان های متفاوت و چیدمان های زیادی برخوردار هستند. برخی از آنها از ابتدا بر روی گیربکس نصب شده اند و در برخی از موارد دیگر نصب گیربکس به صورت جداگانه صورت گرفته است. محل قرارگیری ریتاردرها در بعضی از خودروها درپشت گیربکس در برخی دیگر در انتهای گیربکس و یا ابتدای میل گاردان میباشد. علاوه بر آن تقسیم بندی دیگری برای این نوع ریتاردرها وجود دارد که با نام های offline و inline معروف هستند که در نوع اینلاین ریتاردرها به میل گاردان وصل شده اند و در نوع آفلاین ریتاردرها در کنار گاردان و گیر بکس قرار گرفته اند.
از بهترین برندهای ریتاردر که در اروپا ساخته شده اند می‌توان به دو نوع voith و zf اشاره کرد که البته به خاطر گیربکس هایشان معروف می‌باشند . فویت یکی از قویترین ریتاردرهای ساخته شده است که دارای ۹۵۰ اسب بخار است و به راحتی این توانایی را دارد که سنگین ترین خودرهای باربری را کنترل نماید . چناچه این سیستم در کنار ابزار دیگر مانند ترمز موتور عمل کند نه تنها می‌تواند قدرت را افزایش دهد بلکه قادر است مشکل عملکرد کم ریتاردر در خودروهای با سرعت پایین و قدرت کم ترمز موتور در سرعت های بالا را به راحتی حل نماید.
مزایای ریتاردر های هیدورلیکی
- ریتاردها معمولا از حجم و وزن سبکی برخوردار هستند و دارای ساختمانی کوچک هستند.
- چناچه بر روی خودرو ریتاردر نصب شود ایمنی خودروی شما تضمین شده و چناچه بخواهید با سرعت بیشتری حرکت کنید خوروی شما از ایمنی بیشتری نسبت به خودورهای دیگر برخوردار میباشد.
- ریتاردرها قابلیت این را دارند تا عمر پد و کفشک های ترمز را تا هشت برابر افزایش دهند.
- با نصب ریتاردر هزینه های کلی خودروی شما به طرز چشمگیری کاهش پیدا میکند.
- با استفاده از این ترمزها رانندگی و کنترل خودرو برای شما تا چندین برابر آسانتر می‌شود.
